Nga Libri:Balada e Vërrinit

GËZIM AJGERAJ

www.gezimajgeraj.blog.com
www.metaforapoetike.de.vu


BALADA E VËRRINIT


PROLOG

Ç`janë kto udhë e ato turma
Pse po shterren ato kulla
Ç`është ai barë mbi ato pragje
Pse po shterren ato konaqe
Nëpër vërri mos ra murtaja
Apo ikjet i zu hataja
U zgjatën shpresat nëpër binarë
Udhët me trastë jan bërë barrë
Edhe në u zgjatshin udhët e zeza
Nëpër vërri prapë frymon jeta
Dhe në u djegshin zemrat mallit
Nëpër vërri jehon këngë malit
Po në u mbushtë qielli dallëndyshe
Kah fluturojnë rrugës përpjetë
Shuani mallin në krah të tyre
Edhe të falat që shkojnë rreshtë
Po në knofshin zogjtë e malit
A cicërrima nëpër lisa
Nuk janë zogj por jan fëmijë
Nëpër mallë ju dogjë rrita
A në knofshin zana mali
Kah qëndisin motet nëpër vërri
Votër në votër pragjet ja rritin
I mbushin kullat kësaj malësi
Po në i desht a t`jet nevoja
Në krah të burrave për atëdhe
Tym e flakë nxjerrin nga goja
Sokolesha i ka ky dhe
E malësis ftyrën ja shëndrisin
Hallet kohës ja qëndisin
Me mallë të burrave vijnë e shkojnë
Zot shtëpie në prag qëndrojnë
Thonë për burra është kurbeti
I rrin fjalës amaneti
Se këto janë malet e larta
Ruhet besa mbahet fjala.





1.BALADA E VËRRINIT
1.

Ç`farë ka hëna maje sharri
Ç`farë ka dielli që s`bënë dritë
Pse s`del rrezja maje mali
Kush ja vodhi bukuritë
Mos janë qyqe a zana mali
Ato britma ikë përpjetë
Janë britma a vaje fëmije
Kush i zdathë e kush i zdeshë
E aj tym që shkon përpjetë
A mos qielli është i zi
Kulla stogje shkurre e male
Çfarë ka zoti me këtë malësi
Pa më thuaj moj zanë mali
Pa më thuaj pashë ata sy
Ç`far kanë bërë këta malësorë mali
Ç`faj kanë bërë ata fëmijë
Mos janë gjyle moj zanë mali
Apo korba në qiell të zi
Mos o zotë tanke rrëzë mali
Apo miga përmbi vërri

2.

Po atje rrëzë atij mali
Çfarë janë ato ordi
Më bëjnë sytë në mos janë tanët
A po luhet ndonjë tradhti
Sa e rëndë kjo besë e jona
Mosë o zotë sa po na djeg
Janë ushtarë në rroba tona
Vesh armiqtë që marrin jetë
Çfar ka qielli që vjell tymin
Në mos Vërrini vjell vullkan
Po lufton Malësi e Vërrinit
Janë mbledhur trimat anembanë
Dridhet toka digjet Vërrini
Dhëmbë për dhëmbë e jetë për jetë
Nxihet qielli skuqet Drini
Nuk janë kroje gjak po rrjedh
Nisin gjëmët britma fëmija
Nuse plaka edhe pleq
Marrin malet marrin bjeshkët
Flaka e shkrumi kullat merr

3.

Kullojnë gjakë kullat e rrugët
Rrjedha turmën pas e ndjek
Kushë në dorë ka një fëmijë
Dikush të gjallë e dikush vdekë
Gjithkah mbrapa nga një varr
Kush pak dhe e kush ma thellë.
Kush nji gur e kush një dru
Oh malësi ç`kobë t`paska gjetë
Mbushen grykat mbushen lugjet
Edhe malet plot përpjetë
Kalojnë ditët kalojnë netët
Kulm mbi kokë qielli ka mbetë
Sa me frikë po mbaron dita
Sa e gjatë po bëhet nata
Sa fëmijë britma ndër lisa
E sa nëna duar thata
oh po etshëm po më therë plaga
heu Malësi e q`tpaska gjet
çfarë janë këta korba të zeza
mos o zotë veç marrin jetë

4.

Bjeshkë e male skuqen lëndina
Sa e rëndë po ndihet britma
për çdo çast po rritet plaga
sa e gjatë bëhet balada
ka nisur lufta dhëmbë për dhëmbë
në Berishë po ndihet gjëmë
bëjnë qëndresë djemtë e berishës
ushtojnë bjeshkët në çdo anë
me ordi e me ushtri
hasmi djeg mbi këtë malësi
herë nga toka herë nga qielli
për mbi dhe bënë shkrum e hi
ushtojnë kullat e lëshojnë gjëmë
ka marrë flakë malësia nënë
morën malet malësi e ngrata
nëpër plumba dhe granata
ushtojnë britmat në çdo anë
për qdo hap rrjedh nga një plagë
dikush plagë e dikush mbet
burrave krah shumkush i del

5.

Qiellin tymi e ka mbuluar
kullat flaka i ka kapluar
kush mbi tanks kush mbi helmetë
kush mbi pushkë në front ka mbetë
sa e gjatë s`po mbaronë dita
bajnë qëndresë djemtë nëpër prita
sa me gjakë po afronë nata
mbushë me flakë malësi e ngrata
hajmedet për këtë shtatorë
në vendë ditarit pushkë në dorë
nuk durohet kjo robëri
kur të rrin hasmi përmbi
heu sa gjat trimat qëndruan
deri në fund s`iu nënshtruan
i ranë tokës me plot nder
për liri e për atëdhe
se liria i shkonte shoshe
ata ecnin gjithnjë pa frikë
rrugëve gjak për në fitore
ta mposhtin armikun e ligë

6.

Edhe ti moj gjugje moj
mas Pashtrikut pse po fsheh
dil këtej gurin ta qajmë hallin
të paktën plagët me m`i njeh
në mos munqë ditën me ma zbardhë
apo natën me ma hjekë
t`paktën n`do folma ndoj fjalë
zemrës time jepi shpresë
në mos mundsh fjalën me ma 4u
dal te guri e po të presë
nxito pak ndihmomë mue
po vonove unë po vdes
jo mor jo kush tha atë fjalë
se malësia është ende gjallë
në kofshin kullat se janë djeg
kurr nuk humbet ni kjo farë
pa ndigjomë edhe një herë
pse po heshtë kush t`ka mbyllë derë
edhe nji herë shprishe hirin
bëjë çka bënë nëna për birin
po se bëre edhe sot
nesër vonë shumë vonë për mot

7.

të ka rënë në dorë historia
hajde nënë këtej kah malësia
më shiko duart si i kamë zgjatë
e po të pres o nënë e ngratë
dil prej hiri dhe një herë
ta harrojmë të shkumen verë
ajde pra për hatër timin
dil këtej gurin ma largo tymin
ajde pra edhe këtë herë
krah për krah ta bëjmë pranverë
sa të luta si s`më ndigjonë
pse po hesht në natën tonë
hajde pra në dasmën e madhe
ta shpëtojmë malësin kësaj radhe
e të dalim poshtë në rrafshë
ara e fusha t`i bëjmë bashkë
me ujë Drini e t`i lajmë
bashkërisht arën ta bëjmë
se po mbeti ajo shkretë
dhe për ty s`do të ketë më jetë

8.

Do të ketë veç udhë e varre
e veqë shkrum në Malësi të Madhe
fol një fjalë të lutem mos shuaj
mos më lerë në mëshirë të huaj
të kamë nënë e bijë më ke
të lutem pak ujë më hudh këndejë
po se bëre dhe këtë verë
do të mallkojnë kullat përherë
e shumë vonë do të nxen hataja
vaj medet për ty Nënëmadhja
edhe ti mor korb i zi
mbi kokë time që më flutron
sa do shkrum të bën mbi malësi
farën tonë kurrë se nënshtron
krejt në u shofshin ato rrajë fisi
e në u mbushtë qyqe mali
del një zog prej majes plisit
ja nis kangës prapë prej së pari
e në u tretë ky dhe i zi
pa zë s`do mbetesh ti

9.

Prapë do të ngritet kjo malësi
do t`i bëjë kullat e reja
do t`i mbushim prapë me nipa
e prapë Vërrini do të mbushëllojë
jo nuk shuhet kurrë Arbëria
se akush nuk e nënshtrojë
edhe në mbet ma i mbrami zog
prapë mbi kulla do të këndojë
se këtu ishim jetë e motë
në këto shkrepa veç shqipet rrojnë
heu malësi e pashë njatë mall
për këtë shpirt që ma ke kallë
e këtë zemër që ma djeg
më thuaj si t`kam moj burrneshë
edhe mos mujq ni fjalë me ma çuar
një dallëndyshe nisma shpejt
një për një varret me m`i numruar
e më trego se çfaë të ka gjetë
e më trego pashë ata sy
për atë tokë për ato kulla

10.

Ato nana gra e pleq
ata fëmijë në male ata burra
zbrit njëherë deri në malësi
nën gërmadha e gjurmo
numëro plagët numëro të rënët
po të lutem e më trego
pa më thuaj dhe një fjalë
heu burrneshë si të paskan bërë
plaga e jote mua po më ther
e nuk kam ma lot me qa
një nga një letrës m`i shkruaj
me shtatorin çka u ba
e pastaj të lutem më thuaj
pse në Vërri vjeshta u ndalë
folë njëherë o shpend shtegëtarë
të paktën gjallë thua kush ka mbetë
na ka djem dhe neve larg
e ne prapë do ta rrisim shpejt
heu po fort qan kjo nënë
paj qe besa s`du me u dhënë

11.

Nuk kam krahë me fluturue
e me dalë gjer te ti nanë
unë po e nisi një dallëndyshe
fluturimthi në ato bjeshkë
e të lutem shiko malësinë
shihe në shkrum se si është veshur
e kur të ndalesh në mal të gjermanit*
t`ma mallkosh atë përjetë
ato gëzhoja ato granata
shih kah shpella gjithë ç`ka mbetur
mos harro dhe deri në Shalë
kam do varre me m`i pa
përmbi ta t`i me mu kënduar
një për një me ua numëruar
mos harro nënën e Berishës
e kam gjakë e nip më ka
e pakë dhe përmbi të m`i hedhësh
m`i thuaj nënës s`ka me qa
për shaljanë kam shumë të them
edhe aty kam gjakun tem







* toponim në Vërri
12.

Kam një mbesë mu në atë derë
loti i saj në shpirt më ther
mos harro ato pleq e plaka
dhe ata djem të ri
lum që i patë malësi e bardha
lum që i patë kjo shqiptari
po në u lodhsh ulu me pushue
hallin tim me ma kuptue
ulu te gurra dhe pusho
për malësi nisë e mendo
e me më dalë dhe ti dallëndyshe
hallin tim me ma kuptue
unë nuk kam qfarë me të uruar
gjith Kosovën me ma kërkuar
kam një babë dhe kam një nënë
edhe gjakun aty e kamë
në zemër të sajë kam një fole
e ka bë hasmi rrafsh me dhe
edhe ashtu si është e dua
më ka djalë është nënë për mua

13.

Pasha të madhin mëmëdhe
atje eshtrave u dua pre
më pritë pak moj dallëndyshe
se më pushtoi mua një mall
e s`po mundem me dal ndryshe
nganjëherë dhe burrat qajnë
heu kur të del në ato livadhe
nën ata lisa ato blerina
në ato hije e ato fllade
ato ara mbetur djerrina
po malësin kur ta shikon
janë oxhaqe po tym s`kanë
merrë pak ujë gjaqet mej la
se frym të gjallë nuk ke me pa
e në t`u nxaftë fryma prej shkrumi
nis teposhtë në fund të Vërrinit
mi mbledh zogjtë në fusha e shkurre
m`u fresko ballin me ujë drini
e kur të ngjitesh kodrës përpjetë
kam do trima në ato bjeshkë

14.

Oh sa shumë jam përmallue
ditë natë rri duke menduar
e kur të ngjitesh rrëzë Cvileni*
në ato lëndina mbi atë kodër
ngritë njëherë sytë kah malësia
do ta shohësh në pëllëmbë të dorës
pashë njatë tokë e t`madhin zot
pa shiko me syrin tem
pastaj merr fshima njatë lotë
edhe plagën që po më rrjedhë
dhe shumë rrugë ti ke me ba
mbi malësi me dalë me pa
varre të reja ku më kanë mbetur
një për një të gjithë mej gjetur
nëpër shalë deri në Berishë
te ata djem me syrin pishë
kam mësues e shokë nga banka
kam kujtim e dhurata
një nga një të gjithëve t`u këndosh
me lavdi si këndohen trimat

* Bjeshkë në Vërri
15.

Një për një me i numërue
se i pata si vetima
dhe për mësuesit ku i pata
që i rënë tokës me nder
lumë për ta malësi e bardha
lum Vërrini që i bënë nder
e për të gjithë ata djem të ri
lum si pushka për liri
djem petrita trima si rrufeja
lum me ta epopeja
po për ata dy djem komandant
s`u besoj veshëve të ken rënë
se nuk shkulet shkëmbi nga mali
për pa dalë mbi dhe vullkani
e për të gjithë ata pleq
krahë i djemve u dhanë jetë
për të gjitha ato plagë
për malësinë ranë me nderë
oh jam këput e jam mërzitë
jamë në ëndërr a është ditë

16.

Nuk besojë kush të ketë vdekë
a Vërrini të jetë djegur
sa jamë lodh e jam dërmuar
flakës mallit jam shkrumuar
padrejtësive shkoi kjo jetë
dikush gjallë e dikush vdek
ah po ty mor korb i zi
që m`i rrinë liris përmbi
për flamur për mëmëdhe
mëkatin tëndë se lanë ky dhe
mirë e din kullat e ngrata
q` atëherë kur erdh korbëgjata
se sa varre kjo tokë numron
ndalni pak ndigjomni mua
qdo shtëpi është shkrumua
e qdo kullë është e rrafshuar
ah pra ty mor korb i zi
mirë e di një kjo Malësi
mirë e dinë se çka do ti
do ta japë ty imi Vërri

Zvicër,11.shtator 1998.


IKJA E MADHE


Po n`pastë met ndoi zog i malit
A n`pat shterrë malësia krejt
Del nji za prej gurëve t`varrit
Ku jan trimat Ku më kanë mbetë?
Ç`janë këto udhë e ato varre
E aj vargë që s`ka të tretë
pse u shkund malësi e madhe
e askush më aty s`mbetë
o zotë ç`gjamë po del prej tokës
e atij vargu që nuk shterr
veq kujtimi mbeti pragut
shkrumi e flaka qiellin merr
oh sa rëndë po ec ky vargë
gjama e tokës qiellit shkon
dikush qan kush i lidh plagët
kush mbledhë zogjtë kush i vajton
kujtë pak dhe e kush mbi tokë
kush në zjarr e kush një gropë
askush s`mbeti e shumëkush shkoi
rrjedha gjaku vargun përshkoi
oh sa etshëm gjëmon dheu
plagë mbi plagë u mbush atdheu
edhe qielli fort lotoi
rrjedha e vargut ikjes shkoi
përmbi kulla ra hataja
e mbi pragje ra murtaja
dhe oborret u shkretuan
kulla e votra u shkrumuan
edhe zogjtë më nuk cicërrojnë
as bilbilat këngë s`këndojnë
edhe krojet ujin shterruan
diellit rrezet ju errësuan
mos o zotë ç`është ky mallkim
n`atë Kosovë mbi vendin tim
mbi rob të tu ka rënë hataja
lumej gjaku e vargje të gjata
gjëmon toka qielli nxihet
pa kthye shpinë malësia digjet
marrin pragjet shkrumë e erë
e mbuloi flaka për së treti herë
me ç`frenim po vjell mesjeta
shtohen plagët vritet jeta
është tërbuar barbaria pëllëmbë e fushë
gjatë historia ikën liria
e më largohet brigjeve të shpresës
e streohet ikje të madhe
bëhet jeta qiellit të hapur
e nëpër shkrepa varg e varre
mbjell mesjeta mëshirës së fatit
dergjet jeta plagë të mëdha
mbjell barbaria rrugë e gjatë
deri te liria oh sa dhembshëm
hesht malësia brigje shpate
kulla e vërria as dhe lulja
më nuk çel as pranvera
s`është pranverë mos o zot
mos jam në ëndërr më bëjnë sytë
apo zgjëndër si shterroj
malësia krejt as zog pule
ma nuk mbeti ikën rreshtat
varg e vijë gra e pleq
edhe fëmijë shumkush shkoi
e askush s`mbet dikush maleve
u ngjit përpjetë shterroi kënga
shterroi gazi iku kënga
te oxhaku ikën gëzimet
nga këto vatra mbetën shkrumb
kullat e thata





ATËDHEU IM PREJ HIRI

Mëmëdhe në zjarr i varrosur
Sa po digjem larg më ke
Në trup e shpirt i sakatosur
Vetëm në fjalë pranë më ke
Nëpër ëndrra i dërrmuar
Nëpër mall i përvëluar
Në dëshira i lulëzuar
Në dritë të syrit i përlotuar
Oh sa thershëm rrjedh ky tren
Gjëmë të madhe me vete bie
Drejt humnerës qiellit të zi
M`i hap plagët një nga një
Po sa thershëm e merrë plagën
Po sa etshëm e bënë gjamën
Sa të ëmbël dashurinë
Sa të ngrohtë afërsinë
Krahëve të hapur i mërguar
Në krahëror i mishëruar
Në dëshira i kërkuar
Nëpër mall i shkrumuar
Qiellit të nxirë m`i nxjerr dhëmbët
Mos o zot mos jam në ëndërr
Është mesjetë apo në zgjëndërr
A fundëshekulli po e bën gjëmën
Mureve të kafkës më ngatrrojnë shekujt
Njërit skaj ngjitet mesjeta
Në një tjetër nis liria
Është ngatërruar historia
Po të dua me kurorë
Do të më kesh për jetë dasmor
Po më djeg veq një dëshirë
Të të shoh nën qiell të lirë
Kam një plagë rëndë po më djeg
Një grusht dhe e mbaj në xhep
E një tjetër shumë të rëndë
Qiellit tënd nën ato gjëmë
Nëpër mote e trazuar
Nëpër shekuj e dërmuar
Në dekada e përvëluar
Asjëherë kurrë e çliruar


Zvicër, 1998-1999