Një intervistë në TV-Besa, Prizren 2005

Gëzim Ajgeraj

www.gezimajgeraj.blog.com
www.metaforapoetike.de.vu


TV BESA

Pjesë të shkëputura nga intervista me Gëzim Ajgeraj, në Tv Besa, intervistoi gazetari: Qazim Thaçi

1. TV Besa:LIRIKU I ARRATISUR

Gëzim Ajgeraj, poeti i arratisur larg atdheut, për gati dy dekada, apo me mirë të themi gati gjysmën e jetës së tij e kaloi jashtë vendit të vetë. Zvicra ishte stacioni i fundit, kur në vitin 1988 u arratis nga atdheu i tij i robëruar dhe mori botën në sy. Ai fletë me nostalgji, për vitet e rinis së tij, vite këto që i kaloi ë qytetin e bukur buzë Lumbardhit. U lind në qytetin e Prizrenit, u rritë në Vërri zonë kjo shumë e dëshmuar në luftërat për çlirim kombëtar. Shkollimin e mbaroi në Malësi dhe në qytetin e lindjes për të vazhduar më vonë edhe në Zvicër. Ishin vitet e rënda, vitet e lëvizjeve të mëdha në Kosovë, kur Ai u largua por nuk i mungoi kurrë asaj. Gjashtë vitet e ilegalitetit të tij në atdhe, që nga rinia e hershme, e kishin kalitur për qëndresë, moral dhe ideal të fortë në përpjekjet për çlirimin e atdheut. Ai që në rinin e hershme, qysh si nxënës i shkollave të mesme në qytetin e tij, e gjend gjithmonë nëpër demonstrata kundër shtypjes dhe dhunës, nga regjimi i Beogradit. është dalluar gjithmonë për konspiracion të lartë në mesin e ilegalëve të Kosovës. Gjatë viteve '82-88 dha kontribut shumë të çmuar ë shpërndarjen e materialeve propagandistike, për vetëdijësimin e masave të thjeshta të popullit. E gjithë kjo përpjekje dha rezultate më vonë. Në vitin 88, nga njerëz të besuar ishte njoftuar se së bashku me një shokun e tij (S.P), nga shërbimet sekrete të shtetit okupator, po pregaditeshin dosje dhe se së shpejti do të arrestoheshin. Për tu ikur këtyre kthetrave, Ai detyrohet të largohet nga atdheu, duke mos e bërë publike kurrë një informacion të tillë, por largimin duke e arsëtuar gjithmonë për shkaqe ekonomike.
Krijimtaria e tij letrare ka zanafillën, që në klasën e pestë të fillores. Por me një përkushtim të veçantë ai u dallua gjatë shkollimit të mëtutjeshëm. Botonte në shumë revista dhe gazta të kohës. Ishte kohë e cenzurës dhe jo gjithçka i gjente dritën, megjithatë herë pas here ndonjë shkrim i publikohej nëpër gazeta.
Vitet 88-89, sollën lëvizje të mëdha në Kosovë. Brenda këtyre lëvizjeve Ajgerajn e gjejmë kudo, në Gjenevë, Bernë, Cyrih, Prizren, Prishtinë, e deri në Hag-ë. U dallua si në vend ashtu edhe jashtë, si veprimtar dhe organizator i pa lodhshëm, në shërbim të kombit dhe atdheut.
Kjo veprimtari, e tija në shërbim të çështjes kombëtare, ka filluar që nga viti 81, si pionier dhe nxënës i vitit të parë në shkollat e qytetit, e deri në përfundimin e luftës më 1999. Edhe gjatë luftës ai dha kontribut shumë të çmuar, duke i organizuar Vërrin-asit, nëpër të gjithë evropën, për ta ndihmuar Luftën Autoriteti i tij në masat e gjëra, ndikoi që gjatë gjithë kohës deri në përfundimin e luftës çlirimtare, ai dhe shokët e tij e mbështetën në të gjitha mënyrat e organizimit.
Është e pa ndashme krijimtaria letrare e tij gjatë gjithë kësaj kohe. Në vitin 1987, e botoi libri e parë me poezi;1.Klithmë malli, poezi, „Rilindja“, Prishtinë,1997 2.Ëndrra për parajsë, poezi,“Rilindja“,Prishtinë, 1998, 3.Qiellit po digjem, poezi, „Rilindja“, Prishtinë, 1998, 4.Flakë në plagë, poezi, „Rilindja“, Prishtinë, 1998, 5.Kënga e babait, poezi për fëmijë, „Apolonia“, Prishtinë, 1998. 6.Urti popullore të Vërrinit 1 (bashkautorësi), „Apolonia“, Prishtinë,1998 7.Mallëngjimi, poezi, „Rilindja“,2000. 8. Balada e Vërrinit, K.L. „F. S. Noli“, Prizren, 2001. 9.Rruga e lirisë, Dramë, „Meshari“Prishtinë, 2001. 10. Rruga e lirisë (intervistë) me Zafir Berishën, botoi Asociacioni i veteranëve të ish UÇK-së – Prizren, 2002. 11. Atdheu në trastë-cikli me poezi, e botoi revista letrare "Jeta e re" nr. 4, korrik-gusht 2002, viti LIV. Prishtinë. 12. Pëllumbat e lirisë, Novelë për fëmijë, Edicioni i revistës; Fidani, Prizren, 2004. 13. Ditët e bardha, Novelë për fëmijë, Edicioni i revistës; Fidani, Prizren, 2004. 14. Atdheu i copëtuar-cikël me poezi, në librin: Pikoi molla gjak (Lirikë me motive arvanitase), botoi MKRSÇJR-Departamenti i Çështjeve Jorezidente, Prishtinë, 2004. 15. Cikël me poezi; “Udhë e zjarmi”, në librin: Muzat i bien lyrës, Edicioni i revistës; Fidani, Prizren, 2005, 16. “Lulëkuqet e Vërrini”t, edicioni “Metafora”, poezi, Zvicër 2005. Ka bashkëpunuar dhe bashkëpunon me të gjitha gazetat dhe revistat e kohës, si: “Rilindja”, Zvicër - Prishtinë, “Bujku”, - Prishtinë, “Zëri i Kosovës”, Zvicër - Prishtinë, “Bota sot”,- Zvicër, “Koha ditore”, - Prishtinë, “Epoka e re”, - Prishtinë, “Zëri”,- Prishtinë”, “Fakti”, - Shkup, “Ars” – Tiranë, “Penashqiptare”, - Prishtinë, “Pionieri” – Prishtinë, “Zogu i mëngjesit”, - Prishtinë, etj. Nga janari i vitit 2004, editon revistën: ”Metafora” (Editorial i poetit) që del çdo tre muaj. Është anëtarë i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës, në Prishtinë. Nga 23 marsi 2002 është anëtarë i lidhjes së shkrimtarëve të Zvicrës (SSV). Jeton dhe krijon në Zvicër.


2.Tv Besa: z. Ajgeraj, mirë se keni ardhur në stacionin e Televizionit Besa, nikohësishtë shprehim falemënderimet tona, në përgjigjen që i dhatë ftesës sonë, për të qen mysafir tek ne. Me z. Ajgeraj do të bisedojmë rreth krijimtaris së tij, preokupimeve, letërsisë, zhvillimet politike tek ne dhe shumë çështje tjera që na preokupojnë sot.
Vargu i juaj është mirëpritur tek lexuesi në Kosovë, që në botimet e para(flasim për periudhën e paraluftës), tani keni të përkthër edhe në dy tri gjuhë tjera, deri ku keni arritur në këtë drejtim?

Ajgeraj: Falemënderit për fjalët e mira për vargun tim. Ka qenë tjetër kohë ajo. Atëherë për mes vargut, jemi munduar ta thëjmë atë dhembjen e robërise që na ndrydhte çdo ditë, dhe ai shpërthim më vinte sikur një çlirim nga ajo ndrydhje që na e bënte okupatori. Ndoshta me këtë jemi munduar ë sjellim mesazhe dhe shpresë edhe tek populli ynë, flasim gjithmonë në kohë, dhe ndoshta kjo e ka bërë që ky varg të përqafohet nga lexuesi. Sot, pamvarësishtë se i krijoj të gjitha stilet e poezisë, poezia moderne që quhet sot, sikur nuk ,ë tërheq fort. Megjithatë është trend i kohës dhe pa tjetër duhet të jemi në zhvillime. Ajo tani është ndrydhur si tepër, është mbytur përkushtimeve, është sakatosur. Megjithatë ka edhe poezi të mirë. Përkthimet. Dikur kam menduar se me përkthimin e vargut apo edhe pjesës tjetër të krijimtarisë, kush i di ç'nder do të jet të jesh i përkthër. Kam qen ithtar i sajë. Kam të përkthëra poezi në gjuhën gjermane nga përkthësja Sara Gretler dhe në gjuhën Rumune nga Adrian Kristian Kyqyku. Ka pëpjekje nga disa miq të mi, edhe në gjuhën turke, në Turqi. Dua të shtoj edhe diç, rreth përkthimeve; Në një komunikim me përkthësin anglez Robert Elsie, i shpreha shqetësimin e përkthimit të poezisë. Mos u shqetëso për një çështje të tillë, tha ai, deri më sot edhe Lasgushi nuk është përkthër dhe ju e dini më mirë se ne, kush është Lasgushi në poezin shqipe. Ai ka një varg kompleks që shumica e përkthësve i ikin përkthimit të vargut të tij. Mua më duket sikur vargu i juaj më tingëllon ashtu. Kjo i kujtoi vështërsit rreth disa fjalëve të konvertimit të tyre nga gjuha shqipe në atë gjermane, që e kishte pasur përkthësja e ime. Tani kjo çështje pak më preokupon. Koha do ti sjellë edhe ato. Jam shumë më i interesuar të dal me romane, sepse aty ka qka të thuhet dhe lexohet më shumë në letërsitë tjera. Megjithatë, përkthimet e romaneve jan të kushtueshme edhe pse deri më sot për përkthimet e mia nuk kam shpenzuar as edhe një lek të vetëm. Por në përkthimet me shumicë, puna qëndron ndryshe.

3. A ka qenë krijimtaria e juaj, nxjerrje nga harrimi i humbellave të mërgimit, siç e thoni shpesh nëpër vargjet tuaja?

Nëse përpara luftës, poezinë e kultivoja si shpërthim i një ndjenje te shtypur që kërkonte çlirim, tani si poet i mërguar, kjo qëndron. Qëndron mu për faktin se ajo është ndjenjë e çastit që në të shumtën e rasteve më çetëson dhe më bën të ndihem i lirë. Poezia për mua është dhe do të mbetet një terapi shëruese nga ai malli i atdheut. Ajo për mua shëron plagë, dhembje, të ç'deh nga malli, të nxjerrë nga ai harrim i humbellave të mërgimit, siç thatë ju. Pamvarsishtë se në raport me letërsinë botërore, kam mendim tjetër për kultivimin e vargut, të cilin do ta them më vonë.






ATDHETARIZMA

4. Tv Besa: Ju tani më po i bëni gati dy dekada në mërgim, dhe aktiviteti i juaj është shumë i pasur edhe në shërbim të çështjes kombëtare?

I kam kryer detyrat dhe obligimet që mi shtroi atdheu dhe kombi, mendoj gjithmonë se jam përpjekur ta bëjë më të mirën për popullin tim, për lirinë e tij, për Kosovën. Ndoshta do të duheshin ditë të tëra për të folur për këto çështje, le të flasë koha dhe të tjerët për to. Atdheut ja kishim borgjë, dhe mendojë se nuk kemi ngecur në ketë drejtim. Sot ndjehem i lumtur për ato që i kam bërë në shërbim të popullit tim, sa do modest të jetë ai kontribut.


5. Tv Besa: LIRIKU SI HISTORIOGRAF

Si i ri, Autori kishte lexuar libra nga historiografia (Edhe pse ishin të pakte dhe te cenzuruara ato) dhe ishte frymëzuar, duke ushqër gjithmonë ndjenjën dashurisë për atdheun, për lirinë, për dëshmorët. Ky frymëzim ishte mishëruar në të, ndërsa idealizma e tij kombëtare, në asnjë kohë dhe në asnjë periudhë nuk ishte luhatur. Pikërisht kësaj vije kanë ecur çlirimtaret që luftua për atdheun. Duhet të jesh i mishëruar me luftën për liri, sepse vetëm atëherë do të jesh në gjendje ta sjellësh frymën e çlirimtarëve, në libra. Pra, jo rastësisht lirikun e gjejmë edhe në mesi e librave të historiografis sonë më të re. Për neve që i kemi përcjellë publikimet e autorit; Në libra, revista, faqe interneti dhe duke e pare librat e përfunduar (Monografi për dëshmorin Xhevat Berisha, Masakra e Tusuzit, Vërrini dhe lufta për çlirimin e Kosovës 1998-99, Dy meteor pranë diellit-monografi për Astret dhe Arsim Ponikun), shohim se Ajgeraj një pjesë shumë të madhe të krijimtaris së tije, i ka kushtuar edhe historiografis. Ajo është pjesë e pa ndashme e tij, është vetë ndjenja e idealit me të cilin bashkëjeton. Nuk është nacionalizëm ta duash atdheun tënd, çlirimin dhe lirinë e tij, është vetëdijësim se pa lirin e atdheut nuk ka as liri individuale. Prandaj, ai dhe mbetet luftëtar i përhershëm i lirisë. Atdheun, lirinë, nuk e gjejmë vetëm në libra historiografik, ai është kudo edhe në poezin e tij. Është vetë atdheu dhe kombi frymëzimi brenda të cilit shtrohet e gjithë krijimtaria poetike e tij. Dhe ky mishërim e përcjellë gjithë krijimtarin poetike.


6. Tv Besa: Nga kjo qe u tha, përveq preokupimeve në letërsi, ju jeni angazhuar edhe në historiografinë e luftës së Kosovës 1998/99, me theks të veqantë luftës në rajonin e Prizrenit, në veçanti asaj në Vërri?

Ajgeraj: Për një krijues qe e donë atdheun, lirin e tij, për ne që çlirimin e atdheut e mbështetëm në të gjitha format, është e pa mundëshme si krijues të gjendesh jashtë rrjedhave. Jo se unë kam bërë aq ndoshta sa kërkohej, jam përpjekur. Por zhvillimet gjatë luftës, pa tjetër duhej të dokumentoheshin diku, do të u duhen brezave. Çfarë më shtyri mua? Zhvillimet e pas luftës, nga faktor të caktuar, përbuzja, injoranca, ndërkamcat e hilet që ju bënë luftëtarëve të lirisë dhe luftës, më shtynë që ti qasem punës në nxjerrjen ne dritë të kontributit të luftetarëve të lirisë, gjakut te derdhur të dëshmorëve dhe të gjithë atyre që kontribuan për lirinë. Në anën tjetër, ndjehem shumë i nderuar që më ra hise, që kontributin ti ta japë edhe me pendë dhe te jem pjesë e kësaj historiografie. E them shpesh; ndoshta kam hyrë në një fushë të minuar, që jam përzier në punët e historisë. Duke e ndier këtë mungesë, nuk u pajtova me fatin që gjithë ato zhvillime dhe luftra të popullit tonë, me theks të veçantë në Vërri e Prizren, ti mbuloi harresa. Në këtë pikë, mendoi se për deri në kohën që po bisedojmë, edhe pse në histori vitet nuk llogariten, një pjesë bukur e mirë e historianëve, kanë rënë nga provimi që ua shtroi koha. S'dua ta lëndoi askënd, por dua ta zgjoi ndërgjegjien e fjetur, sepse heshtja është pajtim me atë çfarë ka ndodhur. Duke u kthër serish tek historiografia, ju siç e di, nuk kam publikuar edhe një libër për luftën e Verrinit: Rruga lirisë (Intervistë me Zafir Berishën), dëshmitar kyq i kësaj lufte, dhe këtu do ta citoi një fjalë të z. Jakup Krasniqi e që të njejtën ma e patë thënë edhe z. Sabahudin Cena; "Ju e keni gatuar brumin për një libër historik, dhe historianët do ta kenë shumë lehtë ta pjekin atë bukë. Pra, brumi i ngjarjeve të renditura egziston dhe ato janë publikuar, le të merren historianën me hulumtimin dhe zbërthimin historik të atyre ngjajeve. Ne e bëmë atë që mundëm dhe ditëm, atë që menduam se është më e mira.

POLITIKA DHE ZHVILLIMET E PAS LUFTES NE KOSOVË

7. Tv Besa: Edhe pse keni dhënë kontribut të çmuar në shërbim të çështjes kombëtare, në politik nuk u angazhuat, sa jeni ju sot në rrjedhat dhe zhvillimet që po ndodhin tek ne,, dhe ç'mendim ndani për politikën tek ne, sot?

Ajgeraj:Politika nuk është arti imë. Fatkeqësisht kam pak respekt për politik, pjesërisht edhe politikan. Për ta respektin tek unë, një politikan duhet të reflektoj për mua shumë atdhedashuri dhe fare karrierizëm. Nocionin politikan, unë e shoh argat të këtijë populli. Ai është i obliguar ti shërbej popullit e atdheut, dhe nga ky këndëvështrim ta shoh veten në raport me popullin. Ndërsa tek ne sot krijohen VIP-a e Ç'VIP-a, që nganjëherë populli ju duket shum poshtë kur ulen nëpër karrika të pushtetit. Harrojnë se ai i solli këtu. Dua të jem më i qartë; nëse e njihni qëndrimin e popullit Zvicran, për politikan as që u bën bujë fare. Bile nganjëherë nuk e dinë se kush është krëtar. Për ta është shteti dhe ligji. Të gjithë të barabartë përpara tij. Pra, respekti i stërtepruar tek ne për politik e politikan, është neveritës për mua. Për mua ka atdhe, komb, shtet dhe ligj. Të tjera janë hiq. Të mos dal nga pëtja, pas përfundimit të luftës, energjinë dhe potencialin tim e kam orientuar në pendë. Pra në një front tjetër, por gjithmonë në të mirë të komit dhe atdheut tim. Dhe me këtë rrugë të vazhduar, mendoi se nuk kam gabuar aspak.


SHPRESA

8. Tv Besa: Sërish tek politika, ""aty ku dhemb dhëmbi, shkonë gjuha", si e shihni të ardhmen e Kosovës dhe të Ballkanit në përgjithësi?

Ajgeraj: Unë do ta citoi një fjali që e kam thënë ne monografin për Masakrën e Tusuz-it; Njerzit, regjimet apo pushtetet okupuese qe lumturin e tyre mundohen ta ndërtojnë mbi fatkeqësin e popujve tjerë, perfundonje vete brenda asajë fatkeqësie, prandaje, njerëzit regjimet apo pushtetet,siç ishin ato nga beogradi, s'kanë ç'të kerkojnë në Kosovë, ajo eshte e Kosovarëve, ju takonë dhe do të ju takojë atyre, ky është ligji i të drejtës natyrore të të jetuarit. Dhe këtë të drejtë, nuk do të ketë fuqi kush të na e mohoi. Mendoj se Kosova, si Kosovë do ta realizoj të drejtën e vetë, kjo është e pa tjetersueshme. Për këtë të drejtë, është luftuar derdhur gjak dhe nuk ka kushh fuqi ta mohojë atë. Por, më e keqja, se një pjesë e madhe e Shqiptarëve, po mbeten nëpër shtete të ndryshme, që u krijuan dhe po krijohen këto ekadat e fundit në Ballkan. Kjo pjesë e popullit tonë, po mbetet nën administrmin e shteteve të huaja për ta Kjo është fatkeqësi dhe pa drejtësi që na u be e po na bëhet neve shqiptarëve. Pra, si popull nëpër teritoret tona autoktone, po tkurremi dhe shikuar këtë në vizion, ne po humbim vazhdimishtë teritore. Kjo është e dhimbshme, por është shum reale. Le të shikojmë nëpër histori, shqiptarët i kishe gati në Nish, ku i ke sot? Shqiptaret në Maqedoni, me një status të pa zgjidhur, në Preshevë, Bujanovc e Medvegjë, sërish nën çizmën serbe, Në mal të zi, po ashtu, për Qamëri kush flet sot. Ndërsa ne si Kosovë, një shtet i ndarë nga shteti amë. Duke u kthër në problemin real, të asaj çka është sot përpara neve, ne si Kosovë duhet a bëjmë shtetin e pastaj ta synojmë evropën. E them këtë, sepse gjithmonë duhet llogaritur edhe në shkatërrimin e evropës dhe pastaj? Pra, nëse ne nuk e kemi krijuar shtetin tonë, problemet do të na përsëritin, siç do te na përsëritet dhe hakmirret historia. Ne si komb, duhet të integrohemi në të gjitha lëmit e jetës, fillimisht mes veti, për ta ruajtur një kompaktësi kombëtare në gjitha fushat dhe pastaj të synojmë përpara. Ndryshe, po shkuam të ndarë, do të ndodhë ajo që e thash më lartë. Ndërsa, për sa i përket udhëheqjes politike, si komb duhet të investojm në brezat e ri, unë aty i shoh shpresat e këtij populli. Edhe një çështje, që desh harrova; ne duhet të forcohemi ekonomokisht si shtet, me një ekonomi të përparuar, do të mundë të krijonim premisa bashkimi dhe integrimi fillimisht mes vete, pastaj me evropën.




PRAP TEK LETËRSIA

9. Tv Besa: I përcjellni vazhdimisht edhe aktivitetet dhe zhvillimet kulturore, në qytetin tonë, sa herë që vini në pushime, çfarë mundë të na thoni për krijuesit e qytetit tone dhe sa i përcjellë ata dhe krijimtarinë e tyre?

Ajgeraj: Jeta kulturore këto vitet e fundit mendoj se po përjeton një krizë, është një krizë e përgjithshme në çdo lëmi, pa tjetër edhe kultura bashkëjeton po këtij fati. Kjo nuk do të thotë se nuk bëhet kulturë apo zhvillohen aktivitete kulturore, për kundër kushteve në cilat gjendet sot Kosova, dinamika e zhvillimeve kulturore, qëndron ende mirë. Edhe në qytetin tonë ka një gjallëri kulturore, nga ajo sa e kam përcjellur unë, qoftë nga larg apo edhe kur gjendem këtu. Thënë të drejtën, sot mundësitë për ti përcjellur zhvillimet kulturore janë kudo, janë televizionet, radiot, shtypi, interneti, por mbi të gjitha unë kam shumë miq edhe këtu në Prizren me të cilët komunikoj rregullisht. Në krahasim me qendrat tjera në Kosovë, pos Prishtinës, që ka një dinamik të përditshme kulturore, Prizreni qëndron mirë. Ka aktivitete kulturore, ka paraqitje dhe botime të librave dhe mendoj se ky ritëm i po avancon gjithnjë më tepër. Në fund të fundit, Prizreni është qendër dhe vatra e kulturës Shqiptare, Prizreni është vetë kultura e këtij populli. Ai përherë ka reflektuar kulturë e cila ka qen shembull ndër ne. Në Prizren ka krijues të mirë dhe kjo është shpresëdhënëse. Megjithatë letërsia është rrugëtim i përjetshëm që krijuesin e përcjellë gjatë gjithë jetës, dhe në këtë maratonë të gjatë nisen shumë atletë, kush ndalet që në start, tjetri në gjysmë, neve na mbetet të themi, le të ia lëmë kohës dhe ardhmërisë të flasë. Do të flasë më ë miri koha. Për të iu përgjigjur pëtjes plotësisht, edhe krijuesit e qytetit tonë i përcjell, i lexoi krijimet e tyre dhe kjo më gëzon shumë, kur i shoh që bashkëqytetarët e mi, ecin përpara. Në të shumtën e rasteve dua ti motivoj, ti ndihmoj në këtë rrugë të vështirë dhe me plotë pengesa. Më duhet të shtoi edhe një fakt, se nganjëherë edhe na ikin libra që nuk mundë ti kemi apo edhe ti lexojmë, sepse është kohë e prurjeve të mëdha dhe koha e jonë është e kufizuar, e këtë dua të them se lexoi edhe nga krijuesit tanë, por ë leximin e librave jam shumë striktë dhe përzgjedhës. Ndoshta do të dalim nga tema, nëse e citoj edhe një mendim; lexoi më tepër letërsi botërore, ndërsa për sa i përket tonës, krijuesi duhet të ketë emër dh pastaj te ndajë kohë. Fatkeqësisht kriteret që i kam vënë vetes, më bëjnë të tillë.

10. Tv Besa; Shpesh më ka rënë të dëgjoi nga krijuesit se; Në letërsi mundë të mbetesh, qofte edhe me një varg apo poezi?

Ajgeraj: Një miku imë i penës thotë; poezia është ”arti i dembelëve”. S'dua të mohoi as të ofendoi në këtë pikë. Larg asaj, unë kam gati dhjetë libra me poezi. Dikush thotë është maja e artit. As me ketë nuk pajtohem Nuk pajtohem me mendimin se dikush e hudhë një tezë dhe ajo qëndron, jo. Nga përvoja e ime në krijimtari dhe kultura e shumë popujve të evropës, shumë gjëra i shoh ndryshe këto që i thashë. Sot në evropë, shumë pak krijohet apo lexohet poezi, nga ajo sa e kam përcjellur unë. Nuk dua të jem apsolut, krijohet dhe lexohet nga shtresat e veçanta, por jo sa tek ne në Ballkan. Tek ne krijohet shumë dhe lexohet pak. Por dua të dal tek pëtja, nuk dua të them se letërsia mundë të vlerësohet në volum, por qëndroi kategorik se në letërsi mundë të hyhet me një poezi. Ndoshta tek ne po, por për një koh të caktuar dhe për zhvillime të caktuara, me kohën do të bindeni se kjo tezë, do të bjer edhe tek ne dhe do të duket shumë bajate, për të mos dalë ekstrem me thënjen. Do të doja ta vërtetoja këtë thënje. Cili poet sot ka mbet në letërsin botrore me një poezi? Është shije individuale e çastit nga individ të caktuar, por jo e përjetshme, sepse brezat ndryshojnë siç ndryshon shija. Nuk dua ta mohoj artin e krijimit të poezisë, sepse e krijoj dhe vetë, bile shumë, por po më duket se tek ne pak me tepric po kultivohet poezia. Në krahasim me kulturat tjera. Shumica e poetëve, kërkojnë me ca vargje të përkthëra, të futen diku. Kjo është vetëm një vetëkënaqësi individuale, sepse po deshëm sot të dalim në botë, me letërsi, unë do të ua jap një shembull;Po e marrim suksesin e Kadares në letërsin botërore, një sukses që e nderon letërsinë tonë. Le ta marrim Coelon, romanet e tija që kanë pushtuar gjuhët e botës, apo psikologun Watson dhe sukseset e tija. Ka këso shembuj plotë nëse duam ne ti shohim.

11. TV Besa: Nga kjo që e thatë, doni të thoni se me roman, do të mundë të epërtonte më shume letërsia e jonë në botë, dhe sa jeni ju të orientuar në këtë drejtim?

Ajgeraj: Apsolutisht po. Ndërsa, për sa më përket mua, unë me romane të shkruara çëndroj shumë mirë, janë 6 romane që presin, por ende nuk kam publikuar pos dy për fëmijë. Dhe në të ardhmen shumë më tepër do ti përkushtohem romanit, krahas zhanreve tjera që i kultivoj me shumë kënaqësi të gjitha.

12. Tv Besa; Përmendët Kadarenë, në krijimtarinë e tij e gjejmë shpeshherë Gjirokastrën, vendlindjen e tij, një fenomen që e kemi hasur edhe tek ju?

Ajgeraj: Le ta kujtojmë Lasgushin, kush i ka kënduar në varg, më shumë se ai, Poradecit, Apo Shkrelin, që aq bukur i këndoi nëpër vargje, vendlindjes së tij Rugovës. Kjo ndoshta na përcjell edhe neve, që ju keni plotësisht të drejtë. Është një mishërim me vendlindjen, njerëzit e mi, tek të cilët e marr fuqinë, motivin për të krijuar. Është ai mishërimi me tokën, njerëzit, Vërrinin, Prizrenin, Atdheun. Dhe të gjitha këto janë forca, gjeneratori që neve na mbajnë gjallë, na mbushin shpresa dhe na motivojnë në krijimtarinë tonë.

13. Tv Besa; Sikur e ndjejë një qasje tjetër nga vitet e kaluara, si me kohën zhvillimet në shoqëri dhe ë letërsi?

Ajgeraj: Ka elemente dhe nuanca që ju japin të drejtë. Është shumë e vërtet, se zhvillimet në kohë, na bëjnë ti përshtatemi situatave, por kjo nuk do të thotë se ne ecim pas kohës. Gjithmonë synoj të jem në trend, bile shumëçka i parashoh shumë më herët. Një faktor tjetër, është vetë jeta e ime në dhe të huaj, zhvillimet atje, në evropë e në botë, mes shumë kulturash etj. Këto na bëjnë shpesh të kemi mendime edhe të ndryshme, për çështje të caktuara, për të cilat gjithmonë jam i bindur se kam pasur të drejtë. Jo që e them unë, por faktet po i vërteton koha.

14. Tv Besa: Një pjesë bukur e madhe e krijuesve, jeton në mërgim, cilat janë raportet mes krijuesve atje, sa krijohet e njihet letërsia e jonë si tek ne po ashtu edhe tek kulturat tjera, cila është ajo letërsi sot etj?

Ajgeraj: Është një pëtje shumë e gjerë, dhe nganjëherë nuk jam ithtarë i asaj të flasë në suaza të gjëra. E them këtë, nga se ka të tillë që japin vlerësime e ç'vlerësime, kuptohet ato janë dhe mbeten qëndrime individuale. Ç'far dua të them; letërsia është çështje individuale dhe mendoj se duhet të jem shumë të arsëshëm në vlerësime. Nëpër shumë shtete të evropës edhe të botës, ka shumë krijues. Ata janë të shpërndarë gjithandej dhe është e vështirë të numërohen. Dhe nëse filloi të përmendë emra, kujtoj se do ti hyj në hak ndonjërit. Raportet. Për fat të mirë letërsia siç e thash, është çështje individuale dhe këto vitet e fundit, tek shumica e krijuesve, e shoh një mbyllje në vetvete. Një largim nga njëri tjetri, një lloj smire mes njëri tjetrit. Kjo është për të ardhur keq, por unë e shoh si krizë të përgjithshme, ketë problem. Pra, edhe niveli i organizimit, ka qarje e çalime. Me këto që po i them, dua të jem real, sepse makiazhet dhe maskimet nuk i pëlqej. Kam qen ithtar i transparecës dhe do të mbetem i tillë. Vetëm të sinqertë mundë të ecim përpara dhe të bashkohemi me njëri tjetrin. Mendoj se edhe mërgata, edhe krijuesit, po e jetojnë ketë krizë te përgjithshme që po na shoqëron. Për sa i përket krijimeve dhe krijimtarisë, mërgata ka pasur dhe ka krijues shumë të mirë. Ata kanë qen gjithmonë fryt për letrat e atdheut dhe do të jen gjithmonë. Letërsia e krijuar në mërgim, është po ajo që krijohet në Prishtinë, Tiranë, Shkup, Ulqin e kudo ku shkruhet shqip.

15. Tv Besa: Ju prej vitesh editoni në internet web-faqen: Metafora poetike dhe së fundi, nga janari i këtij viti editoni revistën letrare Metafora, si revistë për tre muajshme letrare?

Njohuritë e mia për informatikën, në veqanti kompjuterizmin, kam dashur ti shfrytëzoi edhe në këtë drejtim. Përpara gjashtë vitesh e krijova web-faqen: Metafora poetike. Një faqe letrare për prezantimin e krijimtarisë sime por edhe të miqëve të mi te pendës. Kërkoja një prezantim edhe për mes internetit, në mënyrë që një pjesë të lexuesit në internet ta kemi më afër. Kjo është një formë më e shpejtë dhe më e lehtë për lexuesin. Edhe pse web-faqet, nuk munde ta zavendësojn kurrë librin e shkruar, suksesi i tyre është mjaft i lartë. Ato sot i lexon në gjitha anët e botës, brenda pak kohe dhe mendoi se kjo përhapje e shpejtë e krijimtarisë së publikuar aty, sot lexohet shumë. Rreth kësaj çështje munde të flitet me orë të tëra, por më së miri fletë lexuesi dhe përdoruesi i tyre, që tani më është me mijëra, sepse vetë faqja na e mundëson përcjelljen e numrit të lexuesve. Në Metaforë, un¨kam prezentuar një pjesë nga krijimtaria e ime, dhe shumë miq të mi të pendës, pra shkrimtarë që kanë emër në letrat tona. Edhe diçka që është e rëndësishme për bashkëqytetarët tanë; aty kam prezantuar edhe një kënd me krijuesit Prizren-as. Ka qen ideja që edhe ata, ti afirmoj sa më tepër përpara lexuesit të Metaforës, dhe këtë ide e kanë përshëndetur edhe shumë miq të njohur të pendës. Gjithmonë kam synuar të bëjë diç të bukur dhe të mirë për secilin. Thënë të drejtën, më është dashur shumë kohë të investojë në web-faqe, edhe përkundër asaj se kthyen e kam shumë të cunguar dhe të çmuar. Revista letrare: Metafora. Është një projekt i imi personal, të cilin e kam filluar në janar të këtij viti dhe sukseset e kanë marr të mbarën. Deri më tani kam publikuar tre numra, çdo dy tre muaj dhe është mirëpritur nga lexuesi. Kur jemi këtu, kjo reviste, lexuesin e ka bukur të përzgjedhur, nga se është revistë kryesisht letrare. Ka krijime të ndryshme; debate rreth letërsisë, tregime, ese, poezi, shpalime historike, intervista, prezantime të krijuesve etj. Nuk do të flas shumë rreth përmbajtjes së sajë, por niveli i sajë është çmuar lartë nga penda të njohura të letrave tona. Kam edhe këshillin editues me bashkëpunëtor, dy miq të m në Prishtinë, një ne Belgjikë e Tiranë, në Gjermani dhe në Prizren. Nga numri 5 i Metaforës, do ta shtyp edhe në Prizren, sepse këto ditë kam kryer një marrveshtje me një shtypshkronjë e cila do të merret me shtypin e sajë. Metafora, është një arenë e hapur e fjalës së lirë pa cenzurë në editim, dhe përpjekje e sajë është që sa më tepër të krijoj hapësirë për fjalën e lirë dhe krijuesin. Në këtë drejtim mendoj se deri më tani ja kemi arritur qëllimit tonë, për të krijuar një kulturë të gjerë të shprehjes dhe mendimit. Me Metaforën do të vazhdojmë edhe më tej, deri sa të kemi forcë dhe motiv. Dhe forca e motivi për të shkruar tek unë, mendoi se qëndrojnë mirë në mua. Më duhet të citoj pa tjetër edhe një fakt, e qe është edhe për tu falemënderuar, se; pa ndihmën e mikut tim lektorit të revistës, z. Ilam Berisha, suksesi i Metaforës, nuk do të ishte ky. Ai më ka mbështetur dhe përkrahur pa rezerva dhe udhët e Metaforës, kanë qenë të hapura, për të arritur deri tek lexuesi, që siç e thash më lartë, e ka mjaftë të përzgjedhur.

Tv Besa: Ç'far mundë të pritet nga Ajgeraj, në të ardhmen?

Mendoj se ritmin e punës në pendë, e kam shum stabil dhe këtë ritëm gjithnjë e më shumë e plotësoj me përvoja dhe njohuri të reja, që janë më se të domosdoshme për sukseset në letërsi. E kam kohën e rregullt të shkrimit, me një ritëm të përditshëm të të punës. Dikur më duhej frymëzimi, sot përpara meje kam aq shum projekte të planifikuara, sa qe shpeshë e definoj me një fjalë; nuk kam kohë të vdes. Pastaj çështja e rikthimit nëpër shkrime, kërkonë kohë. Mendoj se këto dy vitet e fundit, jam përqëndruar më tepër në roman, pa e lënë anash poezin, esenë, tregimin, reportazhet, artikujt e ndryshëm etj. Jan edhe disa angazhime të mia në një gazetë Zvicerane, që quhet Werdenberg, dhe aty herë pas here shkruajmë rreth integrimit të të huajve në shoqëri Zvicerane. Një pjesë bukur të madhe të kohës ma marrin web-faqet me lajme të përditshme që i drejtojmë me miqtë e mi në Prishtinë, Tiranë e Bruksel. Pra është fjala për disa web-faqe tjera që ne i drejtojm së bashku. Revista Metafora, është preokupim i pa ndashëm, sepse atë o të vazhdoi ta nxjerr në letër. Dhe ajo do të jetë një plotësim i publikimeve të mia në libra. Për sa i përket librave, kam disa libra të perfunduara dhe disa projekte për publikim. Jam më tepër i dhënun pas romanit, por një shtypje të veçantë ma bën arkiva e ime e shkrimeve, që duhet pa tjetër ti publikoi. Shpresoj në seri me Art-Metaforën, aty ti përmbledhë një pjesë bukur të madhe të punimeve të mia. Megjithatë do të ia lë kohës, të flasë vetë. Le të jenë surpriza për lexuesin.

Tv Besa: z. Ajgeraj, në mër timin dhe stafit të Televizionit Besa, të cilin e nderoni qdo vjetë kur vini në Kosovë, me praninë tuajë në studiot tona, ju urojmë gjithmonë suksese në rrugën tuaj të artit, duke ju dëshiruar të gjitha të mirat në jetë dhe në krijimtari.

Ajgeraj: Nderë është dhe për mua, që përmes signalit të frekuncave të Tv Besës, që gjithmonë më ka nderuar, të përshendes bashkëqytetarët e mi, stafin editues dhe juve në veqanti, z. Thaqi.

Prizren, 2 gusht 2005